Adını Arayan Tokat

lk olarak 1915 yılında dönemin Dâhiliye Nazırı Enver Paşa’nın da girişimiyle Trabzon için çıkarılan Emirname ile gündeme geldi, aradan 100 yılı aşkın süre geçti, 75 bin yerleşim yeri incelendi ve ülkemizde 12 bin 211 köy ismi Türkçeleştirme adı altında özellikle askeri darbe dönemlerinde çoğunlukla siyasi nedenlerle devlet politikası olarak değiştirildi. Ama isim değişiklikleri üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen yeni isimler sadece resmi yazışmalarda ve tabelalarda kaldı ama halk eski isimleri kullanmayı devam etti. Tokat’ta ismi değiştirilen 245 yerleşim yerinden eski ismine dönmeye çalışan köylerin hikayesi sizlerle…

İsim Değiştirmenin Tarihçesi

27 Ekim 1915 tarihinde Enver Paşa’nın da girişimiyle Dahiliye Nezareti (İçişleri Bakanlığı), Rumca, Lazca ve Gürcüce isimleri de kapsayacak şekilde yer adlarının değiştirilmesiyle ilgili olarak Trabzon için özel bir emirname yayınlandı.

Emirnamede: “Ermenîce, Rumca, Bulgarca, hatta Türk olmayan Müslüman kavimlere ait vilayet, sancak, kasaba, köy, dağ, nehir gibi bütün adlar Türkçeleştirilecektir.” İfadeleri yer aldı.

Dahiliye Nezareti’nde kaleme alınan bu emirname, 24 Teşrîn-i Sanî 1331 (7 Aralık 1915) tarihinde Trabzon Vilayeti Mektub-i Kalemî (Trabzon Valiliği Yazı işleri Müdürlüğü)’ne gönderiliyor. Trabzon Valiliği’nin 20 Haziran 1916’da kaleme aldığı 63 sayılı cevabî yazı da Vilayet Encümeni tarafından onaylanarak 3 Temmuz 1916 günü İçişleri Bakanlığı’na gönderildi.

Yerleşim birimlerinin isimlerinin “Türkçeleştirilmesi” ilk olarak 10 Aralık 1920 tarihinde “devlet politikası” şeklinde gündeme geldi ve 1922 yılında ilk adım olarak birçok ilçe, köy, kasaba, dağ, köy isimleri Türkçeleştirildi. Uygulama ise Artvin’de Lazca ve Gürcüce isimler için 1922 tarihinde başlatıldı.

1925 Şeyh Said Ayaklanması’ndan sonra Doğu ve Güneydoğu’da yapılan isim değişikliklerinin ardından, 1934 - 36 yılları arasında 834 köye Türkçe isimler verildi. 1938 Dersim hadisesiyle birlikte isim değiştirme genelgelerle, valilik kararlarıyla devam etti. Kürtçe, Arapça, Ermenice, Lazca, Gürcüce, Çerkezce isimler genelgelerle ya da yerel yönetimler ve valilik tasarrufu ile değiştirildi.

1940 yılında İçişleri Bakanlığı’nın 8589 sayılı genelgesi ile ad değiştirme işlemi resmileşti ve tek elden yapılmaya başlandı.

1957 yılı ise Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi ile Türk Dil Kurumu’nun temsilcilerinin bulunduğu “Ad Değiştirme İhtisas Komisyonu” oluşturuldu. Değişen hükümetlere rağmen bu kurulun faaliyetleri hiçbir aksamaya uğramadan 1978 yılına kadar devam etti ve bu tarihler arasında binlerce isim değiştirildi. 12 Eylül 1980 Askerî Darbesi’nden sonra, askerî rejim tarafından daha bir hızlandırılarak devam ettirildi. 1981 - 83 yılları arasında özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yönelik “isim operasyonu” gerçekleştirildi.

Aradan geçen 100 yılı aşkın süre sonunda 75 bin yerleşim yeri incelendi, 28 binden fazla yerleşim yerinin adı değiştirildi. Bunlardan 12 bin 211 ise köy adlarıdır. Başka ifade ile ülkemizdeki köylerin takriben % 35 kadarının ismi değiştirilmiş durumdadır. Bu süreçte Tokat’ta ismi değiştirilen köy sayısı 245 ‘dir.

Adını Arayan Tokat

Ülkemizde ismi değiştirilen 12 bin 211 ise köyden Tokat’ta ismi değiştirilen köy sayısı 245 ‘dir. Ülkemizin birçok yerinde olduğu gibi Tokat’ta Cumhuriyet tarihinden bu güne kadar birçok yerleşim yerinin isimleri çeşitli sebeplerle zaman zaman değiştirildi. Ama değiştirilen ve yeni verilen isimler yöre insanı tarafından kabul görmedi, hatta insanlar kendi aralarında konuşurken, yer tarifi yaparken bile eski isimleri kullanmaya devam etti. Değiştirilen yer isimlerin sadece resmi evraklarda ve tabela üzerinde kaldı.

Tokat merkeze bağlı Gaziosmanpaşa köyünün eski adı Zodu’dur. 1960’larda Korucak olarak tekrar değiştirilen köy ismi günümüzde Gazi Osman Paşa bu köyde doğduğu için ismi de Gaziosmanpaşa köyü olarak değiştirilmiştir. Zile’de Yenimüslüman köyünün adı 1950’lerde kullanılırken 1960’larda Boztepe, 1970’lerde ise Yıldıztepe olarak değiştirilmiştir. Yine Zile’de 1980 İhtilâli’nden sonra Kızılcin Kasabası’nın ismi Evrenköy olarak değiştirilmiştir. 1971'de Mahir ÇAYAN ve arkadaşlarının öldürüldüğü köy olarak bilinen Almus’a bağlı Kızıldere köyünün ismi Ataköy olarak değiştirilmiştir.

Tokat’ta Cumhuriyetin ilanından sonra değiştirilen 245 yerleşim yerinin isimleri, 12 Eylül 2010 Anayasa Referandumundan sonra hükümetin başlatmış olduğu demokratikleşme paketi ile birlikte eskileriyle değişmeye başladı. Bugüne kadar ise Tokat’ta 6 köy isim değişikliği talebinde bulundu.

27 Kasım 2014 tarihinde Tokat Haber Gazetesinde yayınlanan haberde; dönemin Tokat İl Genel Meclisi Başkanı Adem DİZER, yaptığı açıklamada, köy muhtarları ve ihtiyar heyetinin bir araya gelip köyün isminin değiştirilmesi için karar alarak sürecin başladığını belirtti. DİZER, Köy isminin değiştirilmesi için yapılan prosedürü şu ifadelerle anlattı;

Köy defterine kararın kaydını yapıyorlar. Daha sonra bu karar Valilik bünyesinde olan İl İdare Kuruluna gidiyor. İl İdare Kurulu bu kararı değerlendiriyor. Bu değerlendirmeler doğrultusunda İl Genel Meclisi’nin gündemine geliyor. İl Genel Meclisi de bunun kararını olumlu bir şekilde verirse talep İçişleri Bakanlığı’na gidiyor. İçişleri Bakanlığı son kararı vererek bunu uygulamaya koyuyor
Bugüne kadar ise Tokat’ta 6 köy isim değişikliği talebinde bulunan Tokat Merkez’deki Kılıçlı Köyü eski ismi Gümenek’e, Turhal’daki Gümüştop Köyü eski ismi Dazya’ya, Niksar’daki şair Cahit KÜLEBİ’nin köyü olan Özdemir Köyü eski ismi Gülebi’ye, Yeşilyurt’taki Doğanca köyü eski ismi Çerkez Danişmend’e, Sulusaray’a bağlı Dutluca köyü eski ismine Malum Seyit Tekkesi Köyüne ve son olarak Niksar’a bağlı Boğazbaşı köyü eski ismi Dönekse’ye dönüştü.

İçişleri Bakanlığı Bakanlık Makamının 25.12.2015 tarih ve 91321194.151.03.02-E.7268 sayılı onayı ile ilçemize bağlı Dutluca Köyü eski ismi “Malum Seyit Tekke” olarak değiştirilmesi konusunda İstanbul Malum Seyyid Tekkesi Köyü Dernek Başkanı Rasim YAĞAR, şu ifadelere yer verdi;

1278 yılından 1965 yılına kadar yaklaşık 7 asır ''Malum Seyit Ömer Tekkesi Köyü'' ismiyle anılan köyümüz 1960 darbesiyle birlikte çıkan darbe kanunlariyla 1965 Yılında '' Dutluca'' olarak degistirildi. 2010 Yılında Ak Parti hükümetinin halk oylamasiyla anayasa değişikliği sonucu, eski köy isimlerinin yeniden kazanımı elde edildi. Muhtarligimizin başvurusu ile de yaklasik 50 yıl sonra köyümüz bölgemizin manevi büyüğü (evliyasi) olan Malum Seyyid Ömer hazretlerinin ismini taşıyan '' Malum Seyit Tekkesi Köyü'' ismine tekrar kavuşmuştur.

Niksar’a bağlı Boğazbaşı köyü Haziran 2016’da eski ismi Dönekse’ye dönmek için başvuruda bulundu. Başvurularının onaylandığı belirten Köy Muhtarı Kadir ERDAŞ, eski isme dönmelerinin asıl nedenini şu sözlerle ifade etti; 1960’lı yıllarda köyümüzün ismi Türkçe olmadığı gerekçesiyle Boğazbaşı olarak değiştirilmiş, ama yıllar geçmesine rağmen Dönekse ismi hala bölgede kullanılıyor. Aslında bizi Dönekse ismini için başvuruda bulunmaya iten asıl neden Tokat’ta katıldığım bir panelde Sayın Valimiz Cevdet CAN’ın “Niksar’ı birde Dönekse sırtlarından seyredin” sözleri oldu. Gördük ki sadece halk arasında değil devlet erkanında da Dönekse ismi kullanılıyor. Madem ismi kullanmak için resmi başvuruda bulunma imkânı var, değerlendirelim dedik. Başvuruda bulunduk onaylandı.

Adını arayan Tokat’ın değişen İlçe, Belde ve köylerin eski ve yeni isimleri

Dar’un- Nasr (Tokat) İline Bağlı İlçeler:
Ayvaz: Başçiftlik
Gavırnî: Almus
Ğazî Ura: Turhal
İskefsir: Reşadiye
Musa: Yeşilyurt
Newahi-i Erbaa: Erbaa
Qunduz: Artova
Saberya: Niksar
Selaryun: Pazar
Şehr-i Sebastiya: Sulusaray
Zela: Zile

Tokat’a bağlı belde ve köyler;
Bizeri: Akbelen

Bolus: Aktepe
Verep: Akyamaç
Avren: Akyurt
Eze-Gökçeyol-Orta: Avlunlar
Geksi: Aydınca
İbibse: Bağbaşı
Gevle: Bakışlı
Hona Deresi: Ballıdere
Endiz: Büyükbağlar
Birep: Büyükyıldız
Cincife: Çamağzı
Gağay: Çamaltı
İlbisti: Çamdere
Çiftlik: Çamlıbel
Huğlar: Çamlar
Fenk: Çat
Selük: Çatalkaya
Arapören: Çayören
Arapköy: Çubuklu
Gedağız: Dereağız
Bisgüncük: Dereyaka
Selamönü: Efeköy
Zodu-Korucak: Gaziosmanpaşa
Dekseci: Gökçe
Omala: Gözova
Dinar: Günçalı
Dive: Günevi
Yazıbağı: Güryıldız
Fineze: Güzelce
Botosey: İhsaniye
Madas: Kabatepe
Vavru-Oğulcuk: Kemalpaşa
Gümenek: Kılıçlı
Küçük Endiz: Küçükbağlar
Küçük Almus: Ormanbeyli
Buğdüz: Ortaören
Kurtpınarı: Pınarlı
Serkiz: Şehitler
Zazara: Şenköy
Odaba: Sevindik
Eyrep: Uğrak
Varaz: Ulaş
Ohdap: Yağmurlu
Südeni-Tekmezar: Yakacık
Bisgeni: Yayladalı
Difoy: Yazıbaşı
Ayazma-Yeniköy: Yenice
Çiprek: Yeşilyurt

Almus’a bağlı belde ve köyler;
Megelli: Akarçay
Tomara: Arısu
Elpit: Armutalan
Mamu: Bakımlı
Daduksa: Çambulak
Menegü: Çamdalı
Tiyeri: Dikili Beldesi
Filtise: Durudere
Eğridere: Sahilköy
Leveke: Gölgeli
Varzıl: Görümlü
Çerkez Tomara: Gümeleönü
Zuğri: Oğulbey
Firedökse: Ormandibi
Eftelit: Salkavak
Kevahlık: Serince
Sideri: Yuvaköy
Kızıldere: Ataköy
Gibis: Bağtaşı Beldesi
Çeğed: Cihet Beldesi
Zora: Çamköy
Heyvek: Çaykaya
Tığnıs: Çaykıyı
Değeryer: Çayönü
Sarıviran: Sarıören
Muhat: Çevreli

Artova’ya bağlı belde ve köyler;
Ayazma: Aktaş
Aşağı Avara: Aşağıgüçlü
Heris: Bayırlı
Horun: Boyunpınar
Zoday: Çelikli
Itak: Gürardıç
Sarsı: Sağlıca
Fecirgen: Tanyeli
Ayazma Yeniköy: Yenice
Yukarı Avara: Yukarıgüçlü

Başçiftlik’e bağlı belde ve köyler;
Kıllıgeriş: Yeşilçam
Hevekse: Dağüstü

Erbaa’ya bağlı belde ve köyler;
Gemre: Küplüce
Varaza: Tandırlı
Ahırköy (Ahur): Tosunlar
Ahret Dağı: Akgün
Aladun: Bölücek
Aray: Yaylalı
Çermik: Gökbel
Eksel: Koçak
Emeri: Bağpınar
Endekse: Ocakbaşı
Ezenüs: Evciler
Ferenge: Üzümlü
Fidi: Akça
Gelengere: Dokuzçam
Geliğin: Çamdibi
Gendekse: İkizce
Geyne: Yoldere
Gökbel: Gökal
Hayat Geriş: Sütlüce
Hayati: Doğanyurt
Holay: Ballıbağ
Hosan: Salkımören
Iravak (Ravak): Çevresu
İskili: Demirtaş
Kınık: Cibril
Mahmat: Yaylacık
Manasköy (Manasköfe): Pınarbeyli
Milal: Çakır
Mürüs: Gümüşalan
Nohu (Nuhu): Beykaya
Simeri: Güveçli
Tazı: Çeşmeli
Tonu: Akkoç
Ziğdi: Karayaka
Zilhor (Zirfor): Çatılı

Niksar’a bağlı belde ve köyler;
Sele: Akgüney
Gültepe: Alçakbel
Gözekse: Arıpınar
Ceğ: Arpaören
Serenli: Ayvaköy
Fel: Bayraktepe
Dönekse: Boğazbaşı
Ereç: Boyluca
Coc: Büyükyurt
Hoşulu: Çengelli
Şibide: Çiçekli
Gidiver: Dalkaya
Ehen: Esence
İbiski: Gökçeoluk
Buğama: Gözpınar
Zerra: Gülbayır
Epsimara: Günlüce
Eskidir: Gürçeşme
Buhanı: Güvenli
Tis: Hüseyingazi
Tenevli: Işıklı
Fatlı: Köklüce
Çorbukoy: Mahmudiye
Gazalapa: Mutluca
Gülebi: Özdemir
Onan-Yağan: Sarıyazı
Avara: Serenli
Şıhlar: Şeyhler
Leğen: Teknealan
Bideze: Yakınca
Abdalkolu: Yeşilhisar
Islamtahtalı-Eynesür: Yeşilkaya
İlmidi: Bilgili
Karakuş: Yalı köy
Olukalan: Özalan
Gökçeyazı: Gökçeli
Harkünbet: Kümbetli
Pöhrenkli: Oluklu
Abdaldamı: Güzelyayla
Hurisarı: Beyçayırı
Huru: Budaklı
Cer: Cerköy
Kekün: Çimenözü
Efkerit: Direkli
Leis: Korulu
Divadere-Şadoğlu: Ormancık
Maman: Umurlu
Geyran: Yazıcık
Sarmuğad: Yeşilköy

Pazar’a bağlı belde ve köyler;
Farnı: Bağlarbaşı
Abayel: Ballıca
Armus: Doğançalı
Manastır: Kaledere
Munamak: Ocaklı
Dimorta: Gölyanı-Üzümören
Gelgidan: Ovayurt

Reşadiye’ye bağlı belde ve köyler;
İskefsur: Bereketli
İskefsir Turaç: Eski Turaç
Maşala: Işıklar
Kotanı: Taşlıca
Gelyeme: Toklar
Pertek: Akdoğmuş
Levon: Bayırbaşı
Döksere: Beşdere
Ferekse: Çambalı
Feselek: Çamlıkaya
Mera: Çayırpınar
Tınyaba: Çevrecik
Findican: Çınarcık
Doğla: Dalpınar
Körtolos: Doğantepe-Nebişeyh
Sarsı: Esenköy
İdrin: Gülkonak
Selede: Güllüce Köy
Gemene: Gündoğan
Güdülük: Gündoğdu
Çengibağı: Gürpınar
Kavani: Güvendik
Semayil: İsmailiye
Tavara: Karlıyayla
Mudvay: Karşıkent
Değeri: Kaşpınar
Yavdaş: Kavaklıdere-Cimitekke
Fardas: Köklü
Finifis: Muratkaya
Öküzlü: Özen
Firenkköy: Saraykışla
Yavara: Sarıyayla
Ficek: Uğurlu
Alime: Umurca
Muhacir Turaç: Yeni Turaç
Meğdun: Yolüstü
Kündür: Yuvacık
Yemişen: Yeşilyurt
Onapa: Özlüce

Sulusaray’a bağlı belde ve köyler;
Sapakol: Buğdaylı
Malumseyit: Dutluca
Çermikönü: Ilıcak

Turhal’a bağlı belde ve köyler;
Zamayir: Akbuğday
Kalaycık: Ovalı
Kad: Katköy
Gülüt Ovacığı: Koruluk
Ağcaşehir: Akçaşar
Dazmana: Akçatarla
Vazanya: Ayranpınar
Kürtköyü: Çamlıca
Migril: Erenli
Dazya: Gümüştop
Hacılar: Elalmış
Arapören: Kayaören
Gelit Ovacığı: Ormanözü
Kımıza: Sütlüce
Burga: Tatlıcak
Gelit: Ulutepe
Biçin: Üçyol
Gülüt: Yazıtepe
Geyran: Yeniceler
Serpin: Yenisu
Şoruk:Çayıraltı
Asarcık: Şenyurt

Yeşilyurt’a bağlı belde ve köyler;
Kösürük: Damlalı
Tucuk: Ekinli
Çerkez Danişmend: Doğanca

Zile’ye bağlı belde ve köyler;
Araboğlu: Akdoğan
Bacul: Yaylayolu
Bildiş: Özyurt
Emirveran: Emirören
Zelhaddin: Uğurluören
Şıheylik: Yeşilce
Büyük Bultu: Uzunköy
Büyük İsa: Büyüközlü
Eski Kirampa: Eski Dağiçi
Karacaveran: Karacaören
Kürtürünü: Gümüşkaş
Türk Derbendi: Eski Derbent
Yeni Kirampa: Yeni Dağiçi
Araplar: Alayurt
Çerkez Derbendi: Yeni Derbent,
Endürüzlü: Elmacık
Ernebadi: Karakuzu
Elarap: Akçakeçi
Gederik: Yaylakent
Hıcıp: Taşkıran
Kasın: Alıcözü
Kuldan: Akkılıç
Küçükisa: Küçüközlü
Mancı: Çamdere
Maşat: Yalınyazı
Silis: Güzelbeyli
Akçakese: Karşıyaka
Kuldan: Akkılıç
Boztepe: Yıldıztepe
Kızılcın: Evrenköy
Çokçaabdal: Akgüller
Aptallar: Selamet
Zilhadin: Uğurluören

Hasan AÇIKEL Tokattan.net

Facebook/MustafaKılınç

Ufkumuz.com

Zileweb.com

Tokathaber.com

memleketimtokat.webnode.com.tr