ıl 1951, Tokat'ta Yeşilırmak taşar ve şehir sular altında kalır, hasar tespiti yapılır, rapor hazırlanır. Raporda “Yeşilırmak'ın önüne baraj yapılmalıdır.” denir. Raporu yazan mühendis 1955 yılında da DSİ Genel Müdürlüğüne atanınca Almus'a baraj yapılması için talimat verir ve 1959 inşaat çalışmalarına başlanır. 1960 darbesi projeyi durma noktasına getirse de 1964 yılında çalışmalara hız verilir. 1966 yılında tamamlanan barajı açmak, proje için rapor yazan ve yapımı için talimatı veren mühendise, o dönemin Başbakanı Süleyman DEMİREL'e nasip olur.
Tarihimizdeki en büyük sel felaketi 12 Haziran 1908'de Tokat'ta yaşandı, sekiz, dokuz mahalle ve bazı bağlar selden perişan oldu. Tokat'ta sonraki yıllarda da sel baskınları oldu. 1955 yılına gelinceye kadar Tokat sık sık sel baskınlarının yaşandığı bir yerdi. 1909 selinde Yeşilırmak kenarında Behzat deresinin ırmağa kavuştuğu yerde çadırlı ordugâhta bulunan 500 kişilik bir askeri birliğin sele kapılarak kaybolduğu söylenir. Tokat'ta 1936, 1946, 1949 ve 1951 selleri de acı hatıralarla doludur. 1951 yılındaki sele tanık olan bir bakan, çektiği telgrafta 446 ev ve 122 dükkanın hasar gördüğünü, 22 kişinin öldüğünü bildirdi, bu olaylar nedeniyle “Tokat selden Sivas yelden batacak” diye bir halk sözü oluştu.
1951 yılında Tokat’ta Yeşilırmak taşmış meydana gelen sel felaketi sonrası 1950'de Elektrik İşleri Etüd İdaresinde çalışmaya başlayan, sulama ve elektrik konularında araştırmalar yapan Süleyman DEMİREL mühendis ilk iş olarak bu selin vurduğu Kazova ile ilgili rapor tutar. Süleyman DEMİREL araştırmalarını yaptıktan sonra Yeşilırmak'ın önüne Almus barajının yapılmasının şart olduğunu raporlaştırıp baraj projesini hazırlanmasını ister.
1953 yılında Seyhan Barajı inşaatı başladığında proje mühendisi iken Başvekil Adnan Menderes'in dikkatini çekerek 1954 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına, 1955 yılında da DSİ Genel Müdürlüğüne tayin edilen Süleyman DEMİREL, projenin uygulanması için girişimleri başlatır.
1956-1960 yılları arasında DSİ Genel Müdürlüğü Barajlar Dairesi Proje baş mühendisi olarak çalışan Mustafa Orhan URAZ anılarında Almus barajı projesini yapım aşamalarını şöyle anlatıyor;
DSİ Etüt ve Plan Dairesi'nden sürekli olarak baraj etütleri, projelendirmek üzere Barajlar Dairesi'ne intikal ediyordu. Bu arada, Yeşilırmak üzerinde büyük bir baraj ve Enerji Santrali'nin etütleri tamamlandı ve Almus Barajı ve Hidroelektrik Santrali ile ilgili kat'i projelerin ve ihale dokümanlarının hazırlanması için Barajlar Dairesi görevlendirildi.Kuzey Anadolu fayı üzerinde bulunan bu yüksek kaya dolgu barajının, dolusavak kazısından çıkacak kısmen tahallül etmiş kaya dolgu ve filtre olarak kullanacağımız aluviyal temel kazı malzemeleri ile depreme dayanıklı bir şekilde inşa edilmesini sağlayan bir proje meydana getirmek, yerli mühendislik yetenekliğini en ciddi bir şekilde test etmek demekti.Hiçbir yabancı müşavirlik desteği almaksızın, bizim fen heyetimizin mühendisleri ve jeologları olarak bu sınavı başarı ile geçtik ve son derece ekonomik bir maliyetle bugüne kadar geçirdiği bütün deprem şoklarına karşın sapasağlam yerinde duran bir eser yaratmış olduk.
Almus Barajı ve Hidroelektrik Santrali için her şey hazırdır, 1959 inşaat çalışmalarına başlanır. 1960 darbesi projeyi durma noktasına getirse de 1964 yılında projeye tekrar başlanır. 1959'da inşasına başlanan ve 7 yıl sonra 1966 yılında tamamlanan Almus Barajı ve Hidroelektrik Santrali'nin açılışı bizzat projenin mimarı dönemin Başbakanı Süleyman DEMİREL tarafından yapılır.
Süleyman DEMİREL Tokat'ta
O dönem Tokat Öğretmen Okulu öğrencisi olan Yazar Rıza ZELYUT, baraj açılışı için Tokat'a gelen dönemin Başbakanı Süleyman DEMİREL'i şöyle anlatıyor;
Onu, ilkin 1966’da okumakta olduğum Tokat Öğretmen Okulu’nda gördüm. Sanırım mayıs ayıydı. Başbakan Süleyman DEMİREL, Almus Barajı’nı açmak için Tokat’a gelmişti. O zamanlar Tokat’ta devlet adamlarının kalabileceği kıratta bir otel yoktu. Bu yüzden bizim okulda yatmıştı. Sabahleyin, ona ve heyetine yemek salonunda geniş bir sofra hazırlanmıştı. Bizler de orada kahvaltı ediyorduk.Bir başbakan görmenin heyecanı ile ona baktım. Yuvarlakça büyük kafalı, ablak yüzlü, neşeli bir insandı. Yanındakilerden bir ona bir diğerine dönerek konuşmaktaydı. Ara sıra da bizlere göz atmaktaydı.
Yorucu yolculuktan sonra Almus suyunda yüzünü yıkayıp bir nebze olsun serinlemeye çalışan dönemin Başbakanı Süleyman DEMİREL, baraj açılışının olduğu gün Tokat'ta lise yurdunun açılışında da bulunur ve liseli öğrenciler tarafından sevinçle karşılanır. DEMİREL ile seyahat eden bayan Nazmiye DEMİREL'i Tokatlı kadınlar tezahüratları ile yalnız bırakmaz.
Baraj açılış töreninde dönemin Başbakanı Süleyman DEMİREL, yakınındakilere Yeşilırmak vadisindeki köprüyü göstererek "Şu tahta köprüyü yapan köylümüz okul istiyor !" der. Törenden sonra Almus barajından gürül gürül akan suların refah ve aydınlığı ile Yeşilırmak sakinlerini sel korkusundan da kurtarmıştır artık.
Tamamen Türk mühendisleri ve yerli kaynaklarla tamamlanan Almus barajı ve hidroelektrik tesisleri su, ışık bekleyen Anadolu'nun bir bölgesini kalkındırmak için 1966 yılında hizmete girdi, tesis o dönem 157 milyon 160 bin liraya tamamlandı.
Almus Barajı'nın Tokat'a Katkıları
Tokat Gazetesinde Mahmut HASGÜL'ün, eski Devlet Bakanımız Metin GÜRDERE ile, vefat eden 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman DEMİREL üzerine yaptığı söyleşide Almus Barajının açılışının Tokat'a etkilerini ve Süleyman DEMİREL'i şöyle anlatıyor;
Bu barajdan sonra Kazova tarıma elverişli hale gelmiş, bütün Kazova halkı refaha kavuşmuş, öncelikli olarak Tokat halkı bereketli Kazova’da üretilen sebze ve meyve ile sağlıklı beslenme imkânı bulmuştur.Mesela Kazova’nın meyvelerini değerlendiren DİREN ailesi ulusal çapta büyük bir güç haline gelmiştir. Almus barajının etkisiyle ülkemizin 100 büyük şirketi arasına girebilen DİMES, kendi öz kaynaklarıyla belki birkaç Almus barajı yapacak konuma yükselmiştir.Şimdi doğrudan ya da dolaylı olarak her Tokatlının boğazından geçen lokmada Süleyman Demirel’in hakkı vardır.
Almus Barajı'nın Özellikleri
Almus Barajı Tokat'ta, Yeşilırmak üzerinde, sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretimi amaçlı olarak 1959 - 1966 yılları arasında inşa edilmiştir. Toprak gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 3.405.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 78,00 m'dir.
Normal su kotunda göl hacmi 950,00 hm³, normal su kotunda göl alanı 31,30 km²'dir. 21.350 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermekte, HES (hidroelektrik santralı) 27 MW'lik güç kapasitesi ile yılda 99 GWh elektrik enerjisi üretimi sağlamaktadır.
Barajda yaşayan balık çeşitleri ise alabalık, sazan, yayın, çaybalığı (Tuna)ve Kaya balığıdır.
Hasan AÇIKEL Tokattan.net
Oguztopoglu.com
Oguztopoglu.com
Aydınlik.com
Tokatgazetesi.com.tr
Bostancik.blogspot.com.tr
Büyük devlet ve millet adamıydı. Baba lakabının bir insana Demirel kadar yakıştığını hiç görmedim. Demirel bozkırla yeşilin kavgasını vermiş bir adamdır. 1930'lu 1940'lı yılların Turkiyesinde yetişmiş yokluğu ve yoksulluğu bizzat görmüş, içi dolmadan kuruyan başakların ardında yetişmiş mahsul olmayınca kendisi ve hayvanı aç kalan yoksul Türk köylüsünün ıztırabını bizzat yaşamış ve hissetmiş bir devlet büyüğü idi. Aynı zamanda her gün doğan 3000 çocuğun ekmeğini ve her yıl iş arayan 1.000.000 insana nasıl iş vereceğini dert eden ve düşünen bir liderdi.
YanıtlaSil