Kara Trenden Hızlı Trene 90 Yıllık Hikaye

Cumhuriyet tarihinin ilk demiryolu hattı olma özelliğine sahip Samsun-Sivas(Kalın) demiryolu hattının temeli atılırken gündeme gelir,  Tokatlı kara trenin Tokat merkezden geçmesine razı gelmez, Yeşilyurt, Artova, Zile ve Turhal'dan geçer. 2001 yılında bu kez Tokalılar hızlı trenin Tokat'a uzanması için mücadele eder, aradan 15 yıl geçer ama o raylar bir türlü Tokat'a uzanmaz. 1920'lerde Tokatlı tarafından kabul görmeyen bugünlerde aranır olan kara trenden hızlı trene Tokat'taki demiryollarının 90 yıllık trajikomik hikayesi sizlerle...

  Tokat, Bağdat'tan, Tebriz'den, Sivas'a, Sivas'tan Tokat'a, Tokat'tan Amasya'ya, Merzifon'a oradan da İstanbul'a uzanan günde ortalama 1000 devenin geçtiği tarihi İpek Yolu'nun üzerinde kalan tarihi şehirlerden biridir. Sadece tüccarların değil, aynı zamanda doğudan batıya ve batıdan doğuya bilgelerin, orduların, fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin de yolu olan bu yol;ticaret, bakır, yazmacılık, dericilik, ipekçilik ve çömlekçilik alanlarında da çok büyük üretim kapasitesine sahip olmuştur. Zamanla Tokat'ın kaderine yön verenlerin vizyonel projeler üretememesi şehr-i Tokat'ı yol ağlarının dışına itmiştir. Tokat, geçmişte olduğu gibi günümüzde de ne kara ne hava ne de demiryolları için planlanan ulusal projelerde kendine yeteri kadar yer bulamamıştır. Ulusal yol ağlarının dışında kalan şehir zamanla cazibesini yitirmiş, ticaret, sanayi, istihdam ve gelişme noktasındaki payı azalmış ve Türkiye’de son dönemlerde 3 yıl üst üste en çok göç veren il unvanı ile birinciliği kimseye kaptırmamıştır.

Bugün Tokat'ta ulaşım en çok karayolları, kısmende olsa Hava ve demiryolları üzerinden sağlanmaktadır. Tokat’ın batısından geçen Samsun-Sivas demiryolu hattı 105 km'lik kısmı Turhal, Zile, Yeşilyurt ve Artova ilçelerinden geçer. Yük ve insan taşımacılığının yapıldığı bu güzergahın Tokat merkeze uzatılmasını için 2001 yılında beri mücadele verilse de aradan geçen 15 yıla rağmen o raylar bir türlü Tokat'a uzanmaz.
,
1920'lerde Tokatlı tarafından kabul görmeyen bugünlerde aranır olan Kara Trenden Hızlı Trene Tokat'taki Demiryollarının 90 yıllık trajikomik hikayesini okuyacaksınız.

Geçmişten Günümüze Tokat'ta Demiryolları
  Cumhuriyet tarihinin ilk demiryolu hattı olma özelliğine sahip Samsun-Sivas(Kalın) demiryolu hattının temeli 21 Eylül 1924'te Mustafa Kemal Atatürk tarafından atılan ve inşası 1932 yılında tamamlandı. Dağlık bir bölgede kısıtlayıcı yatay kavislerle dik meyilli alanlardan geçen hat, elektrifikasyonu ve sinyalizasyonu olmayan tek yönlü demiryolu hattı konumunda. 2008 yılında rehabilitasyonu yapılan hat, Samsun ile Amasya arasındaki kısımla 378 kilometreden oluşuyor.

Demiryolunun Tokat'tan geçmesi için çalışmalar yapılır ama Tokatlı razı gelmez, güzergah Turhal, Zile, Yeşilyurt ve Artova ilçeleri olarak belirlenir.

Tokat'ın siyasi yüzlerinden Metin GÜRDERE, “Tokat Eşşekçi memleket Tokat isyanı”  adlı makalesinde Ercan SÜSOY ve rahmetli Kemal KOVALI’dan dinlediklerini şu ifadelerde paylaşıyor;
“Tokat milletvekili Mustafa Vasfi SÜSOY , Atatürk’ün teklifsiz denecek kadar yakın arkadaşıdır. Ziyaretine gider;“Paşam bu Samsun Sivas demiryolu Tokat’tan geçsin” diye trenin Tokat’tan geçmesi için ricacı olur.

Atatürk der ki:“Mustafa bu teknik iş. Bir teknik eleman gönderelim baksın, uygunsa geçsin, ama uygun değilse milletin 5 kuruşunu bile boşa harcatmam. Bu iş olmaz.” Demiryolu geçişi için bir teknik elemanın veya heyetin geleceği Tokat’ta duyulur. Şehirde büyük huzursuzluk çıkar. Kimse tren yolunu istememektedir. Tren yolunun bağlardan, bahçelerden geçerken araziyi parçalayacağı, isinin dumanının meyve ve sebzelere zarar vereceği konuşulmaktadır. Belediye başkanı zor durumda kalır. Teknik heyete yardımcı olması, araziyi göstermesi için şehrin en üçkağıtçısını görevlendirir. Şehirdeki huzursuzluk için de uyarır. Arazi çalışmaları sırasında bu adam heyetin yiyecekleri olan kızarmış tavukları çalar. Onları dağda bırakarak Tokat’a gelir. Çok zor durumda kalan ekip kızgın ve öfkeli olarak Ankara’ya döner, raporunu verir.

Mustafa Vasfi SÜSOY aradan zaman geçince tekrar cumhurbaşkanına gider Atatürk: “Rapor gelmiştir bakalım nasıl?” diyerek zile basar, raporu ister. Rapor olumsuzdur. Tren yolunun Tokat’tan geçmesi uygun değildir. 

Bu olaylar 1950’li 60’lı yıllarda herkes tarafından bilinir, konuşulurdu. Ben de duymuştum.”

Tokat merkez için kara tren kaçmıştır ama Sivas-Samsun T.C.D.D hattının Tokat'ın batısındaki Turhal, Zile, Yeşilyurt ve Artova ilçelerinden geçen 105 km'lik kısmı 15 Şubat 1932 tarihinde ulaşıma açıldı.

Tokat'ın Samsun-Sivas demiryolu hattına bağlanması ara ara gündeme gelse de fikir düzeyinde kaldı. 1932'den sonra 2001 yılında dönemin Turhal Belediye Başkanı Duran EVREN tekrar gündeme geldi. Tokat ile Turhal arasında yapılacak 40 km'lik demiryolu ile birbirine bağlamak için RAYBÜS projesi hazırlandı, dönemin Ulaştırma Bakanı Enis ÖKSÜZ'e sunuldu, olumlu raporlar hazırlandı ama ülkedeki ekonomik ve siyasal krizler nedeniyle proje gerçekleştirilemedi.

2006 yılınında Tokat’ı Turhal, Zile, Artova ve Yeşilyurt ilçelerinden geçmekte olan ulusal demiryolu ağına bağlamak için maliyet bedeli dahi hesaplanmış ve 40 km’lik bu projenin maliyetinin 40 – 60 Milyon YTL olduğu tahmin edilmiş ve 2007 yılının yatırım programına alınacağı bilgisi açıklanmıştı. Hatta 2008 yılında T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü resmi internet sitesinde 1/2000 ölçekli güzergah haritaları için çalışmalar devam etmektedir notu görünüyordu.

2008 yılında Tokat Ak Parti Milletvekili Hüseyin GÜLSÜN, hızlı tren projesinin Tokat'tan geçmesi için Başbakan ve kurmaylarıyla görüştüklerini ve yaptıkları incelemede Artova'da 7 kilometre tünel yapılması gerektiğini, eğer bu tünel 3 kilometreye düşerse hızlı tren projesinin buradan geçebileceğini söyledi.

2012 yılının sonlarında Tokat Ak Parti milletvekili Zeyid ARSLAN, 2011 seçimleri öncesinde Tokat-Turhal karayolu arasında hafif raylı sistem çalışması yaptıklarını akabinde 500 milyon dolarlık bir rakam çıktığını, devletin 500 milyon dolarlık bir rakamla bunu yapması mümkün gözükmediğini ifade ediyordu.

2016 yılında bu kez de Tokat Ak Parti milletvekili Prof. Dr. Celil GÖÇER; “proje hazırlandı ihaleye çıkıyor. Allah’ın izniyle Tokat’ı ulusal tren yolu ağına 120 kilometrelik bir hızla hizmet verecek olan tren yoluna bağlayacağız” cümleleriyle Tokatlıları umutlandırdı.

Tokat'ın da dahil edilmesi için umutlandığımız Samsun-Kalın (Sivas) Demiryolu Hattı için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının yürüttüğü Ulaştırma Operasyonel Programı kapsamında, AB IPA fonları kullanılarak Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti işbirliğiyle gerçekleştirilen Modernizasyon Projesi'nin ilk ray sökümü 2015 yılında Samsun'da başladı. 378 kilometrelik hat tamamen yenilenecek, altyapı, üstyapı standartları yükseltilecek, Elektrifikasyon işlemi yapılacak, sinyalizasyon ve telekomünikasyon altyapısı inşa edilecektir. 

Ekonomide Tokat'ta Demiryolları
  Tokat, ulusal yol ağlarında gerek demiryolunu gerekse havalimanını çözemediğiniz takdirde girişimci, sanayici, yatırımcı asla gelmeyecektir.

Tokat'ta Dostlar Meclisi toplantısında konuşan Tokat Erbaa doğumlu Özdilek Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin ÖZDİLEK, tren raylarının Tokat ekonomisine etkilerini şu ifadelerle açıklıyordu; “... Tokat’ta herhangi bir planımız yok. Her sanayi fabrikası Tokat’a gelmez, bir defa alt yapının Tokat’a gelmesi lazım, alt yapı nedir Tren yolları, tren yolları sübbansiye edecek, mesela hayvancılık burada gelişebilir ama eti pahalıya taşınıyor. Kiremit fabrikası yükte ağır, pahada hafif, batıda hiç kiremit fabrikası olmaması lazım, buralardan emeğin yoğun olduğu yerler buradan gitmesi lazım, seramik ve diğerleri geliştirilmesi lazım, planlanıp programlanırsa daha başarılı olur. Bölgeler arasındaki dengesizliği kaldırmanın tek yolu tren yolları, Almanya’ya bakın Hamburg ve Münih arasındaki fiyat farkı yüzde 3 ya var ya yok, bizde doğu ve batı arasında yüzde 20 fiyat farkı var bunların ortadan kalkması lazım ...” 

  Ve bugünlerde, aradan geçen 90 yılın sonunda Hızlı tren, nüfusunun yarıdan fazlası dışarıda olan Tokat'ın ekonomik, sosyal ve turizm anlamında gelişimi, Tokatlı için uzun yol çilesinin bitmesi demek.

 Hasan AÇIKEL Tokattan.net

   KOLAJ | Tokattan.net  KAYNAK | Tokatnethaber.com (Emre BAY) | Tokat.gov.tr | Hursozgazetesi.com | Radikal.com.tr