El emeği göz nuruyla geçinmeye çalışıyor, Tokat gibi küçük bir şehirde kadın olarak ayakta kalmaya çalışıyor. Züleyha KOÇ, Tokat merkezde bulunan tarihi Taşhan'da Orta Asya’dan gelen motifleri kullanarak halı dokuma sanatını icra ediyor.
Severek bu sanatı yaptığını söyleyen Züleyha hanım Tokat Valiliğinin bu tür sanatlara destek çıkmadığından ve bu sanatla geçinmek zorunda olup geçinemediğini anlatarak başlıyoruz muhabbetimize.
Züleyha hanım Tokat’taki başarılı kadınlardan biri, Züleyha hanım gibi birçok kadın bu tür el sanatlarıyla uğraşıyorlar. Fakat hepsinin tek söylediği şu cümleyi, umarım valiliğimiz duyup bu konuda bir çalışma başlatır.
“Yaptığımız sanatı ( halı dokuma baskı oya ) gibi tarihi motiflerle süsledikleri bu sanatı severek yapıyoruz ama geçinemiyoruz.”
Acı olan da Tokat gibi gelişmiş bir şehirde bu değer biçilemeyen sanatı icra eden kadınlarımızın “geçinemiyoruz” kelimesini kullanması değil mi?
Ben Taşhan'da bu kadınlarımızı çalışırken gördüm zor şartlarda kiralarını bile zorlanarak ödüyorlar Ve buna rağmen aşkla severek ilmek ilmek sabırla bu sanatı icra ediyorlar. Sanırım başka ülkede olsa bu sanatı icra eden sanatçıları bırakın geçim sıkıntısıyla uğraştırmasınlar artı birde ödüllerle Dünya’ya duyurmaya çalışırlardı.
Ayten TURAN : Dokuma sanatını nasıl öğrendiniz?
Züleyha KOÇ : İlk halı dokumayı öğrendim. Halk Eğitimden ustalık sertifikamı aldım.
Ayten TURAN : Sonra nasıl geliştirdiniz bu sanatı?
Züleyha KOÇ : Uzun yıllar evde dokuma yaptım, sonra Halk Eğitimden teklif geldi, Halk Eğitimde eğitmen olmam için. 10 yılı aşkındır görev alıyorum Halk eğitimde.
Ayten TURAN : Halk eğitimde eğitmenlik yaparken bir geliriniz var mı, yeterli geliyor mu?
Züleyha KOÇ : Evet, maaş alıyoruz askeri ücretin altında ama oda biraz sorunlu. Çünkü dört ay ücret alıyoruz, görev almadığımız diğer aylar maaşımız olmuyor.
Ayten TURAN : Peki, eğitmenli belgeniz var kurs açma yetkiniz oluyor mu, talep var mı?
Züleyha KOÇ : 10 Yıl eğitmenlik yaptım bu yılda yapacağım fakat talep eskiye göre çok az unutulmaya yüz tuttu desek yeridir. Eskisi gibi gençlerimiz ve kadınlarımız istekli değil bu sanatı öğrenmek için.
Ayten TURAN : Taş handa kira veriyorsunuz ve malzeme alıyorsunuz kazancınız hem bunlara hem de geçinmenize yetiyor mu?
Züleyha KOÇ : Çok zorlanıyorum, Eğitmenlik'ten aldığım maaşı kiraya veriyorum. Satışlarımız da yok denecek kadar az, son 2 senedir. Valilik benden bir kilim ald, 6 tanede kırlent yaptırdı. Valiliğin dışında bir de halı sattım. Bunlar yeterli olmuyor ailemde gerektiği yerde destek veriyor.
Ayten TURAN : Taşhan'da kira veriyorsunuz ve malzeme alıyorsunuz, kazancınız hem bunlara hem de geçinmenize yetiyor mu?Züleyha KOÇ : Çok zorlanıyorum, Eğitmenlik'ten aldığım maaşı kiraya veriyorum. Satışlarımız da yok denecek kadar az, son 2 senedir. Valilik benden bir kilim ald, 6 tanede kırlent yaptırdı. Valiliğin dışında bir de halı sattım. Bunlar yeterli olmuyor ailemde gerektiği yerde destek veriyor.
Ayten TURAN : Zor bir sanat icra ediyorsunuz ve emeğinizin de karşılığını alamadığınızı söylüyorsunuz. Valilik bu konuda bir çalışma yapıyor mu, neticede bu Tokat için değerli bir sanat sizlerin yaptığı, bu dokumaları Tokat dışında da pazarlamasını yapıyor mu?
Züleyha KOÇ : Hayır, hiçbir çalışma yapılmadı. Bazen alım yapılacak diye anahtar ve çanta talebi olduğu söyleniyor, bizde hazırlayıp götürüyoruz Valiliğe. Ama çoğu zaman götürdüklerimizi geri getiriyoruz almıyorlar.
Ayten TURAN : Ortalama fiyatlarınız nedir, yazın daha çok mu satış oluyor?
Züleyha KOÇ : Dokumasına göre değişiyor bazı halılar 2000 TL, 150 TL, 200 TL oluyor. Yastıklar, anahtarlıklar ve süs eşyalarının cüzdanların fiyatı yapılan işçiliğe göre değişiyor. Eskiden yazları turistler sayesinde oluyordu son senelerde yazda kışta satışlarımız yok denecek kadar az.
Ayten TURAN : Bu sıkıntılı süreçte ne yapmayı düşünüyorsunuz?
Züleyha KOÇ : Bazen bırakmayı düşünüyorum, sonra bir emekliliğim olsun diye dayanmaya çalışıyorum. Diğer taraftan da severek bu işi yapıyorum, gelecek nesillere aktarmak da istiyorum bu sanatı. Yaptığımız iş çok zor ve güzel unutulsun istemiyorum, kuşaktan kuşağa geçmesi dileğindeyim ama gün ve gün ümidimi kaybediyorum.
Ayten TURAN : Bu dokumaların renk ve motiflerini başka bir yerden mi temin ediyorsunuz yoksa kendiniz mi yapıyorsunuz?
Züleyha KOÇ : Bütün tasarımları ve renk çalışmalarımızı kendimiz yapıyoruz.
Ayten TURAN : Peki, ne yapılırsa siz emekçi kadınlarımız bu sanatı devam ettirebilir, Valilikten nasıl bir talepte bulunmak istersiniz?
Züleyha KOÇ : Devletin kendi mağazaları var mesela DÖSİMM (Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü) bizden alım yapsa bizlere çok katkısı olur.
Ayten TURAN : Bu konuda bir talebiniz oldu mu, başvuru yaptınız mı?
Züleyha KOÇ : Evet, başvuru yaptık bizlerden dokuduğumuz ürünlerinin resimlerini bile istediler ama sonra hiçbir sonuç çıkmadı.
Ayten TURAN : Büyük şehirlere gidip kendi yaptıklarınızı kendiniz pazarlamayı düşündünüz mü?
Züleyha KOÇ : Böyle bir imkanım yok, tanıdığım yok ben Tokat’tan başka bir yerde hiç yaşamadım, oralarda bana destek olan biri olmadan da bunu yapmam imkansız. Oralarda kimseyi tanımıyorum.
Ayten TURAN : Züleyha hanım bundan sonra ne bekliyorsunuz, söylemek istediğin son bir şey var mı?
Züleyha KOÇ : Devletimizden bizlere yardım etmesini bekliyoruz. En azından yaptığımız ürünleri pazarlayacak ortamlar sağlanmalı. Bu sanatı sürdürebilmemiz için yaptığımız ürünleri satmamız şart. Ayakta durmak için para kazanmamız şart.
Züleyha hanıma teşekkür ediyoruz.
Tokat’ta emekçi kadınlarımızın sözcüsü olarak bizlerde elimizden geleni yapmalıyız. En azından büyük şehirlerde yaşayan hemşerilerimiz Tokat’taki hemşerilerimize desteklerimizi esirgemeden elimizden ne geliyorsa sarf etmeliyiz.
Ne kadar büyük şehirlerde yaşasak da biz er veya geç memleketimize döneceğiz bugün imkânlarımız varken kendi memleketimizi katkı sağlarsak yarın daha da refah içinde memleketimizde yaşayabilir ve orada yaşayan hemşerilerimizin de rahat yaşamasına bir az da olsa katkı sağlayabiliriz.
Ayten TURAN Yazar
FOT | Tokattan.net Yazar Email | aytendoganturan@gmail.com
Hiç yorum yok
Yorum Gönder