Zile'deki SIRAÇ'ların Öyküsü TRT Belgesel'de

Tokat'ın tarihi ve kültürel yelpazesiyle öne çıkan ilçesi Zile'nin Karacaören köyünde çekimleri 3 yıl süren ve Hubyar Sultan Ocağına bağlı Sıraç'ların sosyal ve kültürel yaşamlarını konu alan SIRAÇ adlı belgesel dizi, 3 bölüm halinde, Kasım ayında TRT Belgesel kanalında yayınlanacak. SIRAÇ adlı belgeseli için 30 Ekim 2016 tarihinde İstanbul'da Zile Belediye Başkanı Lütfi VİDİNEL'de katıldığı görkemli bir gala yapıldı. VİDİNEL, belgesel için TRT yetkililerine teşekkür etti.

"Sıraç" Türkmenleri Anadolu`da Tokat, Yozgat (Çekerek), Çorum (Mecitözü) ve Sivas illerinde yerleşmiş bir Türk boyudur. Hubyar Sultan Ocağına bağlı Tokat'taki Sıraç'lar ise daha çok Tokat'ın tarihi ve kültürel yelpazesiyle öne çıkan ilçesi Zile'nin Acısu ve Karacaören köylerinde yaşıyor.

"Sıraç", nur saçan, aydınlatan anlamına gelir. Sıraç'ları farklı kılan geçmişten günümüze kendilerine özgü gelenek ve görenekleri korumaları. Alevi inanca bağlı Türkmen topluluklarından farklılık gösteren "Sıraç" Türkmenleri'nin en önemli özelliği konukseverlikleridir. Konuğun o evin bereketini artırmak için Tanrı tarafından gönderilmiş olduğuna inanılır ve en iyi yemekler konuğa ikram edilir. Sıraç Türkmenlerinin erkekleri gibi kadınları da çok çalışkandır,, yün eğirir, çorap örer, önlüğüne nakış yapar. Giyim kuşamlarına çok düşkünlerdir, tarlaya çalışmaya giderken bile otantik ve renkli giysilerini giyerler. Kadın önlükleri adeta bir kilim gibidir, işleme, nakış, oya, gelinin beğenisini, yeteneğini ve zevkini simgeler. Kadına ilişkin en ilginç olan gelenekleri, kadın giyimidir. Kadın giyimi, Orta Asya`daki kadın giyiminin aynısıdır ve bugüne kadar hiç değişmemiştir. Oğuz geleneğidir

TRT, Zile'nin daha çok Acısu ve Karacaören köylerinde yaşayan "Sıraç" Türkmenleri sosyal ve kültürel yaşamalarını konu alan bir belgesel hazırladı. 3 yıl süren belgeselin çekimleri, Acısu köyünde yaşayan Sıraç'ların izin vermemesi nedeniyle sadece Karacaören köyünde yapıldı.

3 bölüm halinde, Kasım ayında TRT Belgesel kanalında yayınlanacak SIRAÇ adlı belgeseli için 30 Ekim 2016 tarihinde İstanbul'da Zile Belediye Başkanı Lütfi VİDİNEL'de katıldığı görkemli bir gala yapıldı. VİDİNEL, belgesel için TRT yetkililerine teşekkür etti.

“Düşeni kaldır
Döküleni doldur
Ağlayanı güldür
Dar’da yalan söyleme… ” mısralarıyla tanıtılan belgesel, 3 bölümden oluşuyor. Belgeselin birinci bölümü doğum, ikinci bölümü düğün, üçüncü bölümünde de ölüm teması işleniyor.

TRT Belgesel Kanalında yayınlanacak SIRAÇ adlı belgeselin yayın saatleri ve bölüm içerikleri ise şöyle;

01.11.2016 günü saat 21.35'te 1. Bölüm;
Birinci bölüm ilkyaz, ilkbahar. Yeniden uyanan doğa ile başlayan şenlikler. Hayvanların bolluk ve bereketi için yapılan sayıcı oyunu, köyün gençleri tarafından toplanan çiçekler ve çekilen maniler kısmetiyle gönüllere düşen sevda oyunu ficek… Baharın gelişini kutlayan çigdem çiçecik. Gebe kadınların doğumu, doğumla ilgili gelenek ve görenekler. Doğum yapan kadınların korkulu rüyası Al karısı… Sıraç’ların kökleri, obaları, aşiretleri, konar göçer hayattan nasıl yurt tuttukları, Hubyar Sultan’la Hak-Muhammet- Ali yolunu bulan Sıraç’ların, Hak’ka kul, kul’a dostlukları anlatılmakta…

08.11.2016 günü saat 21.35'te 2. Bölüm;
İkinci bölüm yaz. İş zamanı, aş zamanı, harman zamanı. Köyde işin en yoğun olduğu günlerde bol eğlenceli, yiğitbaşı, aşıklar ve semah dönen canlar ile yapılan Sıraç düğünü. Damat evi, gelin evi, kına gecesi, Yozucu ve gençlerin cirit oyunu… Kutsal gün perşembeyi cumaya bağlayan gece. Eski takvime göre yeni gün. Kurt, kuş cümle alem bırakır her şeyi, insanoğlu mu bırakmayacak? Yer gök duaya durur, her can yaradana çağırır, hayırlı gündür perşembeyi cumaya bağlayan gece. Lokmalar dağıtılır, ataların kabirleri ziyaret edilir, lokmalar bırakılır kuşun, kurdun hakkı diye.

15.11.2016 günü saat 21.35'te 3. Bölüm;
Üçüncü bölüm güz, sonbahar. Kışa hazırlık. Köyün düzenini sağlayan Görgü cemi. Canlar Hakkın huzurun da hakları verilir bir bir. Her can birdir o meydan da. Görgüden geçmeyen can giremez ceme, düşkün sayarlar, kimse konuşmaz ne kendisiyle ne ocağıyla. Yanlışını kabul eder rıza gösterirse "döktüğünü doldur, ağlattığını güldür…" tatlı dille yola gelir devam eder yoluna… Sıraç köylerinde kimse "öldü..." demez, göçtü der atalarımız. İnsanoğlu kuş misali bugün konar, yarın göçer. Güneş doğar, batar iken mevta girmez toprağa. cecime sararlar göçeni, cecimin rengide başka olur. Kendini bilen kamil insanlar da kaldırır mevtayı. Komşular aş getirir, mevtanın kabre girdiği gece. Buna "Kazma kürek ekmeği" denir. Göçenin 40. gününde kurban kesilir, "can ekmeğidir bu" dualar edilir.

Hasan AÇIKEL Tokattan.net