Tokat tarihiyle ilgili bir çok önemli esere imza atmış, Tokat’ta ilk özel pansiyonun açılmasında, Tokat'taki ilk lisenin açılmasında, Tokat Halkevi’nin açılışında, Tokat İl Yıllıklarının hazırlanmasında ve Tokat müzesinin ilk kuruluşunda etkin rol almış bir şahsiyeti eskilere hatırlatmak, yenilere tanıtmak için 3. bölümde Milli Mücadele Yıllarında Tokat ve Rahmetli Halis Turgut CİNLİOĞLU'nun geçmişten günümüze kaleme aldığı yazılarından oluşan yayınlamış ve yayınlanmayı bekleyen eserlerine dair notları sizlerin istifadenize sunduk.
Tokat tarihinin en önemli ismi; Eğitimci, Yazar ve Tarih Araştırmacısı Rahmetli Halis Turgut CİNLİOĞLU'un hayatına dair notların 3. Bölümünde
Milli Mücadele Yıllarında Tokat
Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle birlikte Tokat’ta bir ana baba gününe dönmüş, Köyler boşalmış, sokaklar askerden geçilmiyordu ve halk askerlerin geçişini büyük bir heyecanla izliyordu. Askerlik şubesinin önü her gün asker yolcu edilmesi sebebiyle dolup taşarken, şehirdeki Mevleviler savaşa gönüllü olarak katılmışlardı.
Anadolu’da yaşayan Hristiyan azınlıklar, işgaller sırasında özellikle Anadolu’nun işgal görmemiş bölgelerinde rahatsız edildikleri yolunda gazetelerinde çıkan haberler ve İtilaf Devletleri’nin kışkırtma çabalarıyla Gayrimüslimler işgal görmemiş bölgelerden büyük merkezlere göç etmeye başlamıştı. Bu yazılar ve kışkırtmalar Tokat'ta yaşayan Gayrimüslimler üzerinde de etkili olmuş, 18 Aralık 1919 tarihli bir yazıya göre temmuz ayından kasım ayına kadar Tokat merkezindeki çeşitli mahallelerden büyük merkezlere göçler yaşanmıştı. Tokat ve civarı Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası işgal yaşamasa da özellikle Batı Anadolu’da Yunanlılar, Güney’de ise Fransızlar ve Ermeniler vasıtasıyla büyük bir faciaya dönüşen işgaller, Tokat Sancağı’ndaki Müslüman halkı endişeye düşürmüştü.
Özellikle Karadeniz sahili boyunca Pontus Rum Devleti kurma çabasında olan yerli Rumlar, sahil kesimlerinde olduğu gibi, bölgenin iç kesimlerinde de çeteler kurarak amaçlarına ulaşmak için Müslüman kanı akıtmaya başlamışlardı. Tüm bunların yanı sıra uzun süren savaşlar, isyanlar, yaşanan firarlar zayıf düşen devlet otoritesiyle birleşince her yerde eşkıyalar türemişti. Tokat Sancağı'nın baş belası pontus çetelerinin faaliyetleri olmuştu.
Konuyla ilgili olarak Sivas Valisi Reşit Paşa tarafından 20 Mayıs 1919’da 9. Ordu Müfettişliğine gönderilen bir yazıda, Tokat ve nahiyelerinde meydana gelen olayların faillerinin büyük bir kısmının Rum olduğu ve bunların siyasi fikir taşıdıkları ayrıca Rum köylerinden destek aldıkları belirtilmektedir. Haraç alma, kati ve gasp gibi suçları işleyen bu çetelerin çoğunun Yunan Patrikhanesi’nce teşvik edildiğinden yazıda söz edilmekte idi.
İzmir’in 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar tarafından işgali tüm Anadolu’da olduğu gibi Tokatlılar tarafından da tepkiyle karşılanmış ve Yunan vahşeti nefretle kınamıştır. Reşadiye’de ahali temsilcisi Giritzade Şevki Bey ve Redd-i İlhak cemiyeti Başkanı Ahmet Bey, Erbaa İlçesinden Redd-i İlhak Cemiyeti Başkanı Kirami Bey, Niksar Redd-i İlhak Cemiyeti Başkanı Şeref Efendizade Bey, Tokat Sancağı‘ndan Redd-i İlhak Heyeti Başkanı Ömer Bey, Mevlevi Şeyhi Hadi, Rufai Şeyhi Şükrü Bey ve diğer üyelerin imzalarıyla Sadaret Makamına gönderilen telgraflarda; Wilson Prensipleri’ne ve uygarlık dünyasının insanlık değerlerine aykırı olan Yunan işgali ret ve protesto edilmiştir.
30 Ağustos 1920’de Tokat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyelerine Tokat Mutasarrıfı Atıf Bey tarafından gönderilen yazıda, 8 Eylül 1920 tarihinde Ali Paşa Camii‘nde vatanın içinde bulunduğu durumu, işgaller ve katliamlar karşısında neler yapılabileceğini görüşmek, toplantı ve mitingin ön hazırlığını yapmak için Behzat Camii’nde toplanmaları istenmişti.
Behzat Camii toplantısından sonra Halis Turgut CİNLİOĞLU’nun babası Emir Balzade Abdulvahap ve Derviş Efendizade Hafız Agah Efendi’ler tarafından, Yunan saldırı ve tecavüzlerini görüşmek için yapılacak Ali Paşa Camii toplantısının tarih ve saati bir beyanname ile Tokat Mutasatlıflığı‘na bildirilmiştir.
Karadeniz bölgesinde Rum ve Ermeni çetelerinin olumsuz faaliyetleri üzerine 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da “Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurulmuş, bu cemiyetin kuruluşundan 1 hafta soma, Tokat ileri gelenlerinden Tahir Rüştü Bey, Elmacızade Hacı Hüsnü Efendi, İsmail Hameti Efendi, Harnamcızade Rıfat Efendi, Mütevellizade Nuri Efendi, Hacı Mustafa Efendi, Hafız Agah Efendi ve Mehmet Bey’in girişimleriyle Tokat şubesi açıldı. Bu şube, 20 Mart 1919 tarihinden itibaren “Tokat Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti” adını aldı, yeni yönetim kurulu oluşturularak çalışmalarını Erzurum Kongresi’ne kadar yaklaşık 5 ay devam etti.
Sivas Kongresi’nde, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin birleştirilmesi kararının alınmasıyla yeni bir teşkilatlanmaya gidilmesi ile Sivas Vilayeti‘ne bağlı bir sancak olan Tokat’taki Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Sivas Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Merkeziyesi’ne bağlandı.
1919 yılı sonlarına Tokat Heyet-i Merkeziyesi’ni oluşturan İstilahat Heyeti;
1-Mütevellizade Nuri Efendi (Başkan),
2-Belediye Reisi Rifat Efendi,
3-Abdülvahap Efendi (İkinci Başkan, Halis Turgut CİNLİOĞLU’nun Babası),
4-Gençağazade İzzet Efendi,
5-Yoğurtçuzade Hacı İbrahim Efendi,
6-Evliya Efendizade Fuat Bey,
7-Emekli Komiser Hafız Efendi,
8-Eski Sandık Emini Hafız Mustafa Efendi,
9-Doktor Remzi Bey (Katip).
"Tokat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" bazı önemli sorunlarla karşı karşıya kalsa da aydın kişilerin gayretleriyle gerek merkezde gerekse bağlı ilçe, kasaba ve köylerde Milli Mücadele’ye destek amacıyla başlıca şu faaliyetler yapılmıştır:
1-İşgalleri protesto etmek için telgraflar gönderilmiş, toplantılar ve mitingler düzenlenmiştir.
2-İşgal gören bölgelerimizde yaşayan insanlara çeşitli yardımlar gönderilmiştir.
3-Ayrılıkçı grupların çıkardığı isyan ve saldırılarla mücadele edilmiştir.
4-Cephelere asker ve erzak gönderilmiş, orduya para yardımında bulunulmuştur.
5-Milli Mücadele karşıtı kişi ve gruplarla mücadele edilmiştir.
6-Milli birlik ve beraberliği kuvvetlendirecek propagandalar yapılmış ve halkın Milli Mücadele konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesine çalışılmıştır.
7-Erzurum Kongresi’ne Tokat delegesi olarak gönderilen Rıfat Bey’e 800 liralık yol harcı ödenmiştir.
8-Birinci dünya Savaşı ‘ndan dönen esirlerimizin memleketlerine ulaşmasına yardım edilmiştir.
9-Şehir içinde yaya Kuva-yi Milliye kurulmuş ve bu kuvvet İhtiyat Zabitleri komutasına verilmiş, şehir dışı için de Mütevellizade Nuri Bey komutasında atlı Kuva-yi Milliye birlikleri oluşturuldu.
Milli Mücadele'nin bu en zor dönemlerde Halis Turgut CİNLİOĞLU, Belediye meclisi üyesi olarak görev yapan ve aynı Rumeli ve Anadolu’nun dört bir yanındaki işgallere karşı kurulan Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin Tokat şubesinin 2. Başkanlığı görevini de yürüten Babası Abdulvahap Efendi'ye, çocukluğuna rağmen, vatanının işgaline karşı yürütülen bu haklı mücadelede destek olmuştur. Bu süreçte Halis Turgut'ta haberci olarak bulunduğu toplantılarda topladığı bilgileri babasına ulaştırma gayretin içinde olmuştur.
Basın Hayatıyla Halis Turgut CİNLİOĞLU
Halis Turgut CİNLİOĞLU, sürekli yazı hayatına l 926’1arda Arap harfleriyle yayınlanan “Tokat” gazetesindeki Tokat tarihiyle ilgili araştırma ve inceleme yazılarıyla başladı. Tokat dahilindeki bütün kitabe ve tarihi mezar taşlarını kopyaladı, çeşitli bilgiler ilavesiyle hepsini ayrı ayrı değerlendirdi.
1933 yılında yayınlan hayatına başlayan aylık “Yeni Tokat” dergisinin kurucu ve yöneticiliğini üstlendi. “Yeni Tokat” dergisinde, halk bilimi ve saz şiiri ile ilgili çeşitli makaleler kaleme aldı. 1950 yılına kadar yayınlanmış yüzlerce araştırma, inceleme ve makalesi vardır. 1950'den sonra da "Tokat Sesi", "Tozanlı" ve "Topçam" gazetelerinde yazılar kaleme almaya devam etti, 1963 yılından sonra Sabah Postası gazetesinin sorumlu müdürü oldu. Bunların dışında Halk Bilgisi Haberleri, Türk Folklor Araştırmaları, Yeşilırmak ve Sivas Folkloru dergilerinde halk bilimi konusunda bir hayli yazısı çıkmıştır.
Emekliye ayrılınca günlük olaylara ağırlık verdi, özellikle tarih, din ve ahlak üzerine yayınlar yaptı. Gerici ve yobazları kınadığı için eleştirilere ve tehditlere maruz kaldı ama aldırmadı, doğru bildiği yolda yürümeye devam etti. Zaman zaman, İstanbul’da yayınlanan "Vakit", "Tasvir-i Efkar" ve "Zaman" gazetelerinin de Tokat muhabirliğini de üstlendi.
Ulusal basında kendisini konu edinen iki yazı kaleme alındı, birisi Akşam gazetesinde “Melek Hoca”, diğeri de Ülke Dergisinde “Halis Hoca” başlığıyla yayınlandı.
Yayınlanmış ve Yayınlamayı Bekleyen Eserleri
Halis Turgut CİNLİOĞLU, 31 Mayıs 1982 tarihinde 81 yaşında vefat edene kadar, sadece Tokat'a bir eğitimci olarak hizmet etmemiş, bu görevi sırasında çalışmalarını kitaplaştırmakla kalmamış, Tokat’a dair yaptığı araştırma ve incelemeler sonucu edindiği bilgileri, karşılaştığı olayları, yakın tarihimize ışık tutacak konuları, yaşadığı çevreyle ilgili siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmeleri, kısaca bir dönem Tokat’la yaşanan hayata dair çeşitli not defterleri ya da günlükleri bir kısmı Osmanlıca Türkçesiyle bir kısmı günümüz Türkçesiyle kaleme alınmış,geçmişin izleriniz günümüze yansıtmıştır.
Halis Turgut CİNLİOĞLU'nun Tokat tarihine ışık tutan yazı ve notlarının bir bölümü kendisi tarafından basılmışsa da bir kısmı hala basılmayı beklemektedir.
Yayınlanan Eserleri;
1-Osmanlılar Zamanında Tokat, I. Cilt, ilk soyadı (Asarkaya) ile yayınlanmıştır.(Tokat, Vilayet Matbaası, 1941, 136 s.)
2-Osmanlılar Zamanında Tokat, II. Cilt, (Tokat, Tokat Matbaası, 1950, 100 s.)
3- Osmanlılar Zamanında Tokat, HL Cilt, (Tokat, Tokat Matbaası, 1951,220 s.)
4- Osmanlılar Zamanında Tokat, IV. Cilt, (Tokat, Barış Matbaası, 1973, 98 s.)
5-Tokat’ta İrtica Hareketleri ve Bugünkü İrtica Meselesi (Tokat, Tokat Matbaası, 1951,40s.)
6-Tokat Vilayeti Meşhurları (Samsun, Aksiseda Matbaası, 1949, 128 s.)
7-Ulusal Savaşta Tokat (Tokat, Tokat Basımevi,1973,159 s.)
8-Öğrenciler İçin Tokat Coğrafyası (Tokat, Günesen Basımevi, 1968,7 s.)
Yayınlanmayı Bekleyen Eserleri;
1-Eski Cağda Tokat
2-Beylikler Zamanında Tokat
3-Tokat’ın Uğradığı Felaketler
4-Tokat’ta El sanatları
5-Tokat’ta Eğitim ve Öğretim Kurumları
6-Tokat ve İlçeleri Mezarlıkları
7-1914’ten Bu Yana Anılar
1. Bölüm "Tokat'a Adanan Bir Ömür; Halis Turgut CİNLİOĞLU"
4. Bölüm “ Anılarda Halis Turgut CİNLİOĞLU ”
Tokat tarihinin en önemli ismi; Eğitimci, Yazar ve Tarih Araştırmacısı Rahmetli Halis Turgut CİNLİOĞLU'un hayatına dair notların 3. Bölümünde
Milli Mücadele Yıllarında Tokat
Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle birlikte Tokat’ta bir ana baba gününe dönmüş, Köyler boşalmış, sokaklar askerden geçilmiyordu ve halk askerlerin geçişini büyük bir heyecanla izliyordu. Askerlik şubesinin önü her gün asker yolcu edilmesi sebebiyle dolup taşarken, şehirdeki Mevleviler savaşa gönüllü olarak katılmışlardı.
Anadolu’da yaşayan Hristiyan azınlıklar, işgaller sırasında özellikle Anadolu’nun işgal görmemiş bölgelerinde rahatsız edildikleri yolunda gazetelerinde çıkan haberler ve İtilaf Devletleri’nin kışkırtma çabalarıyla Gayrimüslimler işgal görmemiş bölgelerden büyük merkezlere göç etmeye başlamıştı. Bu yazılar ve kışkırtmalar Tokat'ta yaşayan Gayrimüslimler üzerinde de etkili olmuş, 18 Aralık 1919 tarihli bir yazıya göre temmuz ayından kasım ayına kadar Tokat merkezindeki çeşitli mahallelerden büyük merkezlere göçler yaşanmıştı. Tokat ve civarı Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası işgal yaşamasa da özellikle Batı Anadolu’da Yunanlılar, Güney’de ise Fransızlar ve Ermeniler vasıtasıyla büyük bir faciaya dönüşen işgaller, Tokat Sancağı’ndaki Müslüman halkı endişeye düşürmüştü.
Özellikle Karadeniz sahili boyunca Pontus Rum Devleti kurma çabasında olan yerli Rumlar, sahil kesimlerinde olduğu gibi, bölgenin iç kesimlerinde de çeteler kurarak amaçlarına ulaşmak için Müslüman kanı akıtmaya başlamışlardı. Tüm bunların yanı sıra uzun süren savaşlar, isyanlar, yaşanan firarlar zayıf düşen devlet otoritesiyle birleşince her yerde eşkıyalar türemişti. Tokat Sancağı'nın baş belası pontus çetelerinin faaliyetleri olmuştu.
Konuyla ilgili olarak Sivas Valisi Reşit Paşa tarafından 20 Mayıs 1919’da 9. Ordu Müfettişliğine gönderilen bir yazıda, Tokat ve nahiyelerinde meydana gelen olayların faillerinin büyük bir kısmının Rum olduğu ve bunların siyasi fikir taşıdıkları ayrıca Rum köylerinden destek aldıkları belirtilmektedir. Haraç alma, kati ve gasp gibi suçları işleyen bu çetelerin çoğunun Yunan Patrikhanesi’nce teşvik edildiğinden yazıda söz edilmekte idi.
İzmir’in 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar tarafından işgali tüm Anadolu’da olduğu gibi Tokatlılar tarafından da tepkiyle karşılanmış ve Yunan vahşeti nefretle kınamıştır. Reşadiye’de ahali temsilcisi Giritzade Şevki Bey ve Redd-i İlhak cemiyeti Başkanı Ahmet Bey, Erbaa İlçesinden Redd-i İlhak Cemiyeti Başkanı Kirami Bey, Niksar Redd-i İlhak Cemiyeti Başkanı Şeref Efendizade Bey, Tokat Sancağı‘ndan Redd-i İlhak Heyeti Başkanı Ömer Bey, Mevlevi Şeyhi Hadi, Rufai Şeyhi Şükrü Bey ve diğer üyelerin imzalarıyla Sadaret Makamına gönderilen telgraflarda; Wilson Prensipleri’ne ve uygarlık dünyasının insanlık değerlerine aykırı olan Yunan işgali ret ve protesto edilmiştir.
30 Ağustos 1920’de Tokat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyelerine Tokat Mutasarrıfı Atıf Bey tarafından gönderilen yazıda, 8 Eylül 1920 tarihinde Ali Paşa Camii‘nde vatanın içinde bulunduğu durumu, işgaller ve katliamlar karşısında neler yapılabileceğini görüşmek, toplantı ve mitingin ön hazırlığını yapmak için Behzat Camii’nde toplanmaları istenmişti.
Behzat Camii toplantısından sonra Halis Turgut CİNLİOĞLU’nun babası Emir Balzade Abdulvahap ve Derviş Efendizade Hafız Agah Efendi’ler tarafından, Yunan saldırı ve tecavüzlerini görüşmek için yapılacak Ali Paşa Camii toplantısının tarih ve saati bir beyanname ile Tokat Mutasatlıflığı‘na bildirilmiştir.
Karadeniz bölgesinde Rum ve Ermeni çetelerinin olumsuz faaliyetleri üzerine 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da “Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurulmuş, bu cemiyetin kuruluşundan 1 hafta soma, Tokat ileri gelenlerinden Tahir Rüştü Bey, Elmacızade Hacı Hüsnü Efendi, İsmail Hameti Efendi, Harnamcızade Rıfat Efendi, Mütevellizade Nuri Efendi, Hacı Mustafa Efendi, Hafız Agah Efendi ve Mehmet Bey’in girişimleriyle Tokat şubesi açıldı. Bu şube, 20 Mart 1919 tarihinden itibaren “Tokat Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti” adını aldı, yeni yönetim kurulu oluşturularak çalışmalarını Erzurum Kongresi’ne kadar yaklaşık 5 ay devam etti.
Sivas Kongresi’nde, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin birleştirilmesi kararının alınmasıyla yeni bir teşkilatlanmaya gidilmesi ile Sivas Vilayeti‘ne bağlı bir sancak olan Tokat’taki Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Sivas Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Merkeziyesi’ne bağlandı.
1919 yılı sonlarına Tokat Heyet-i Merkeziyesi’ni oluşturan İstilahat Heyeti;
1-Mütevellizade Nuri Efendi (Başkan),
2-Belediye Reisi Rifat Efendi,
3-Abdülvahap Efendi (İkinci Başkan, Halis Turgut CİNLİOĞLU’nun Babası),
4-Gençağazade İzzet Efendi,
5-Yoğurtçuzade Hacı İbrahim Efendi,
6-Evliya Efendizade Fuat Bey,
7-Emekli Komiser Hafız Efendi,
8-Eski Sandık Emini Hafız Mustafa Efendi,
9-Doktor Remzi Bey (Katip).
"Tokat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" bazı önemli sorunlarla karşı karşıya kalsa da aydın kişilerin gayretleriyle gerek merkezde gerekse bağlı ilçe, kasaba ve köylerde Milli Mücadele’ye destek amacıyla başlıca şu faaliyetler yapılmıştır:
1-İşgalleri protesto etmek için telgraflar gönderilmiş, toplantılar ve mitingler düzenlenmiştir.
2-İşgal gören bölgelerimizde yaşayan insanlara çeşitli yardımlar gönderilmiştir.
3-Ayrılıkçı grupların çıkardığı isyan ve saldırılarla mücadele edilmiştir.
4-Cephelere asker ve erzak gönderilmiş, orduya para yardımında bulunulmuştur.
5-Milli Mücadele karşıtı kişi ve gruplarla mücadele edilmiştir.
6-Milli birlik ve beraberliği kuvvetlendirecek propagandalar yapılmış ve halkın Milli Mücadele konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesine çalışılmıştır.
7-Erzurum Kongresi’ne Tokat delegesi olarak gönderilen Rıfat Bey’e 800 liralık yol harcı ödenmiştir.
8-Birinci dünya Savaşı ‘ndan dönen esirlerimizin memleketlerine ulaşmasına yardım edilmiştir.
9-Şehir içinde yaya Kuva-yi Milliye kurulmuş ve bu kuvvet İhtiyat Zabitleri komutasına verilmiş, şehir dışı için de Mütevellizade Nuri Bey komutasında atlı Kuva-yi Milliye birlikleri oluşturuldu.
Milli Mücadele'nin bu en zor dönemlerde Halis Turgut CİNLİOĞLU, Belediye meclisi üyesi olarak görev yapan ve aynı Rumeli ve Anadolu’nun dört bir yanındaki işgallere karşı kurulan Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin Tokat şubesinin 2. Başkanlığı görevini de yürüten Babası Abdulvahap Efendi'ye, çocukluğuna rağmen, vatanının işgaline karşı yürütülen bu haklı mücadelede destek olmuştur. Bu süreçte Halis Turgut'ta haberci olarak bulunduğu toplantılarda topladığı bilgileri babasına ulaştırma gayretin içinde olmuştur.
Basın Hayatıyla Halis Turgut CİNLİOĞLU
Halis Turgut CİNLİOĞLU, sürekli yazı hayatına l 926’1arda Arap harfleriyle yayınlanan “Tokat” gazetesindeki Tokat tarihiyle ilgili araştırma ve inceleme yazılarıyla başladı. Tokat dahilindeki bütün kitabe ve tarihi mezar taşlarını kopyaladı, çeşitli bilgiler ilavesiyle hepsini ayrı ayrı değerlendirdi.
1933 yılında yayınlan hayatına başlayan aylık “Yeni Tokat” dergisinin kurucu ve yöneticiliğini üstlendi. “Yeni Tokat” dergisinde, halk bilimi ve saz şiiri ile ilgili çeşitli makaleler kaleme aldı. 1950 yılına kadar yayınlanmış yüzlerce araştırma, inceleme ve makalesi vardır. 1950'den sonra da "Tokat Sesi", "Tozanlı" ve "Topçam" gazetelerinde yazılar kaleme almaya devam etti, 1963 yılından sonra Sabah Postası gazetesinin sorumlu müdürü oldu. Bunların dışında Halk Bilgisi Haberleri, Türk Folklor Araştırmaları, Yeşilırmak ve Sivas Folkloru dergilerinde halk bilimi konusunda bir hayli yazısı çıkmıştır.
Emekliye ayrılınca günlük olaylara ağırlık verdi, özellikle tarih, din ve ahlak üzerine yayınlar yaptı. Gerici ve yobazları kınadığı için eleştirilere ve tehditlere maruz kaldı ama aldırmadı, doğru bildiği yolda yürümeye devam etti. Zaman zaman, İstanbul’da yayınlanan "Vakit", "Tasvir-i Efkar" ve "Zaman" gazetelerinin de Tokat muhabirliğini de üstlendi.
Ulusal basında kendisini konu edinen iki yazı kaleme alındı, birisi Akşam gazetesinde “Melek Hoca”, diğeri de Ülke Dergisinde “Halis Hoca” başlığıyla yayınlandı.
Halis Turgut CİNLİOĞLU, 31 Mayıs 1982 tarihinde 81 yaşında vefat edene kadar, sadece Tokat'a bir eğitimci olarak hizmet etmemiş, bu görevi sırasında çalışmalarını kitaplaştırmakla kalmamış, Tokat’a dair yaptığı araştırma ve incelemeler sonucu edindiği bilgileri, karşılaştığı olayları, yakın tarihimize ışık tutacak konuları, yaşadığı çevreyle ilgili siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmeleri, kısaca bir dönem Tokat’la yaşanan hayata dair çeşitli not defterleri ya da günlükleri bir kısmı Osmanlıca Türkçesiyle bir kısmı günümüz Türkçesiyle kaleme alınmış,geçmişin izleriniz günümüze yansıtmıştır.
Halis Turgut CİNLİOĞLU'nun Tokat tarihine ışık tutan yazı ve notlarının bir bölümü kendisi tarafından basılmışsa da bir kısmı hala basılmayı beklemektedir.
Yayınlanan Eserleri;
1-Osmanlılar Zamanında Tokat, I. Cilt, ilk soyadı (Asarkaya) ile yayınlanmıştır.(Tokat, Vilayet Matbaası, 1941, 136 s.)
2-Osmanlılar Zamanında Tokat, II. Cilt, (Tokat, Tokat Matbaası, 1950, 100 s.)
3- Osmanlılar Zamanında Tokat, HL Cilt, (Tokat, Tokat Matbaası, 1951,220 s.)
4- Osmanlılar Zamanında Tokat, IV. Cilt, (Tokat, Barış Matbaası, 1973, 98 s.)
5-Tokat’ta İrtica Hareketleri ve Bugünkü İrtica Meselesi (Tokat, Tokat Matbaası, 1951,40s.)
6-Tokat Vilayeti Meşhurları (Samsun, Aksiseda Matbaası, 1949, 128 s.)
7-Ulusal Savaşta Tokat (Tokat, Tokat Basımevi,1973,159 s.)
8-Öğrenciler İçin Tokat Coğrafyası (Tokat, Günesen Basımevi, 1968,7 s.)
Yayınlanmayı Bekleyen Eserleri;
1-Eski Cağda Tokat
2-Beylikler Zamanında Tokat
3-Tokat’ın Uğradığı Felaketler
4-Tokat’ta El sanatları
5-Tokat’ta Eğitim ve Öğretim Kurumları
6-Tokat ve İlçeleri Mezarlıkları
7-1914’ten Bu Yana Anılar
1. Bölüm "Tokat'a Adanan Bir Ömür; Halis Turgut CİNLİOĞLU"
Hasan AÇIKEL Tokattan.net
Hiç yorum yok
Yorum Gönder