İbrahim BEYAZIT | Sessiz Tarih: Bekir Sami KUNDUH

Tarihin tozlu sayfalarında gizli kalmış, unutulmaya yüz tutmuş şahsiyetlerin yaşadıklarıyla, çağlar içinde adından çokça söz ettirdiklerini biliyoruz. Tabi ki her dönemi kendi şartları, kendi olguları kendi bakış açılarıyla değerlendirmek, gizli kalmışları, yorumlamak unutulmuşları gün yüzüne çıkarmak gerekir. Tıpkı göçmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Bekir Sami KUNDUH’un hayatı gibi…

1865 yılında Kuzey Kafkasya’nın Osetya Bölgesi’nde doğup, ailesiyle birlikte Anadolu’ya göç eden ve Osmanlı İmparatorluğu ordusunda çeşitli görevlerde bulunarak, ilk iki dönem Tokat Milletvekilli yapan, Londra Konferansı’na TBMM’nin ilk Dışişleri Bakanı ve Temsilcisi olarak katılan ve ömrünün son dönemlerini sessiz sedasız tamamlayan bir bürokratın kendisidir Bekir Sami Bey.

Kafkasya topraklarından göç eden bir ailenin çocuğu olarak 1865 yılında dünyaya gelen Bekir Sami Kunduh, babasının asker olması münasebetiyle birçok vilayette bulundular. Bekir Sami Bey, Galatasaray Lisesini bitirdikten sonra Paris’te Siyasal Bilgiler tahsilini aldı ve sonra Anadolu’ya gelerek, Amasya, Bursa, Trabzon, Beyrut gibi birçok yerde çeşitli görevlerde bulundu. TBMM’nin ilk dönemlerinde Tokat milletvekili olarak görev yaptığı yıllarda Türkiye’nin ilk Dışişleri Bakanı olarak Londra Konferansı’na giderek bir ilke imza attı.

Topyekun kurtuluş mücadelesi verildiği yıllarda, Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının Milli Mücadeleyi kararlılık ve topyekun gerçekleştirmenin kararları alınıyordu. Amasya, Erzurum ve Sivas Kongrelerine yurdun bütün kesimini temsilen vilayetlerden askeri ve idari temsilciler katılıyor, Milli Mücadele’nin haklılığını kamuoyuna ve bütün dünya milletlerine duyurmak için kongreler, protestolar düzenleniyor ve bildiriler dağıtılıyordu. Mustafa Kemal ve arkadaşları birçok yurt gezisine çıkıyor halkı düşmana karşı örgütlüyordu. Özellikle Bekir Sami Bey, Mustafa Kemal’in daveti doğrultusunda, Anadolu’nun birçok vilayetinde görevlerde bulunmuş ve Sivas Kongresinde Heyet-i Temsiliye’ye seçilmiştir.

Osmanlı Devleti Kurtuluş savaşını verdiği dönemde Amasya, Sivas ve Erzurum bölgesinin geçiş güzergahında bulunan ve önemli lojistik yollara sahip olan Tokat, Milli Mücadelede etken rol oynamış ve Kurtuluş Savaşına tam destek vermiştir. İstanbul Hükümeti’nin Temsilcileri Anadolu’nun savunmasında önemli rol oynayan delegelerle bir dizi kongrelerde buluştular. Ve o kongrelerde biride Amasya Kongresi idi. Amasya ve Sivas Kongresi sırasında Mustafa Kemal Atatürk; ilki 26 Haziran 1919 olmak üzere Tokat’a toplam altı defa gelmiştir.

Gazi Paşanın Tokat’a geldiği sırada silah arkadaşı Bekir Sami Bey Tokat halkının milli mücadeledeki sorumluluk ve vazifeleriyle ilgili raporlar sunarak Tokat halkını mücadelenin öncülerinden etmek istiyordu. 17 Ekim 1919 tarihinde tekrar Tokat’a gelen Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında İstanbul Hükümet’i temsilcilerinden Heyeti Temsiliye üyesi Bekir Sami Kunduh, Hüseyin Rauf Orbay, Ruşen Eşref Ünaydın ve Yaveri Cevat Abbas Gürer bulunmaktadır.

Bekir Sami Bey sırasıyla Amasya ve Tokat milletvekilliği yaparak, TBMM’de oluşturulan ilk Dışişleri Bakanı olma sıfatını da kazanmış bir bürokrattır. Ayrıca birden fazla lisan bilen Bekir Sami Bey, gerek mecliste gerek Avrupa ülkelerinde hatırı sayılır bir kişiliğe sahipti. Dışişleri Bakanı ve TBMM’yi temsilen Londra Konferansı’na katılan Bekir Sami Bey İtalya, Fransa ve İngiltere’nin Dışişleri Bakanlarıyla TBMM’nin onayını almadan, Malta’da sürgünde bulunan esirlerin iadesi için yaptığı anlaşmadan Ankara’nın onayı yoktu ve habersiz yaptığı anlaşma sonrası baskılara maruz kalarak görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.

Ülkenin olağanüstü ve zor şartlar geçirdiği dönemde birçok ulusal görevde bulunan Bekir Sami Bey, Sivas Kongresi delegeliği, iki dönem Tokat Milletvekilliği, Şimali Kafkas Cemiyeti üyeliği, Dışişleri Bakanlığı ve Londra Konferansı TBMM temsilciliğinin yanı sıra ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruculuğu ve üyeliğini üstlenen Bekir Sami Bey, İzmir Suikasti davasında yargılandı. Davadan berat etikten sonra bu suçlamanın kendini çok üzdüğünü belirterek siyaseti bıraktı. Sade bir hayat yaşamak için İstanbul’a yerleşti. Sesiz sedasız geçirdiği son yıllarını 16 Ocak 1933 yılında vefat ederek ömrünü tamamlayan Bekir Sami Bey İstanbul’a defnedilmiştir.

Rahmetle…

 İbrahim BEYAZIT Yazar

    Tokattan.net       ibrahimbeyazit60@gmail.com

Yazarın Diğer Yazıları

Bir Kahramanlık Destanı: Köroğlu | 23.09.2018
Tokat'lının Gülmeyen Yüzü  | 27.05.2018
Tarihe Yön Verenlerden Ahmet GÜRKAN  | 16.02.2018
Seyyah Gözüyle Tokat  | 17.12.2017
5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü | 04.12.2017
Ahmet Taner KIŞLALI'nın Ardından  | 20.11.2017
Kıyamet-i Suğra  | 23.10.2017
Zile'li İba Pehlivan  | 07.08.2017
Hasreti İle Yandığım Memleket | 20.05.2017
Tokat'lı Eski Kabadayı Şık Manol  | 24.04.2017
Tokat'lı Genç Mucit Muammer KALENDER  | 25.03.2017
Tokat'lı Şeyhülislam Mehmet Tahir Efendi  | 07.03.2017
Genç Osman Destanı  | 13.02.2017
Kaybolan Mahalle Kültürümüz | 18.01.2017
Tokat Kültüründe Yazmacılık  | 19.12.2016